HÁT BẢ TRẠO TRONG LỄ HỘI CẦU NGƯ CỦA CƯ DÂN VẠN CHÀI HẢI NINH - BÌNH SƠN - QUẢNG NGÃI

    Về nghĩa từ nguyên, từ điển Hán Việt giải thích: bả là nắm chắc, trạo là con chèo. Bả trạo có nghĩa là nắm chắc tay chèo[i]. Còn Từ điển Văn hóa dan gian thì định nghĩa : Bả trạo là một điệu múa dân gian dân tộc Việt, còn có tên gọi khác là chèo Cầu ngư, gắn với tục thờ cá voi[ii]. Với những ngư dân quanh năm lênh đênh trên dặm dài sóng nước tìm kế sinh nhai, thì không có mong ước nào lớn hơn cầu cho trời yên biển lặng, chân cứng đá mềm, khoẻ mạnh để nắm chắc tay chèo hướng ra khơi lộng.

            Thông thường, mỗi vạn chài đều có một đội gươm và một đội chèo bả trạo. Mục đích của diễn xướng bả trạo là: “Thứ nhất, nguyện đền ơn thần Nam Hải, hai cầu quốc thái dân an, ba cầu cho mưa thuận gió hoà, bổn vạn được bình an, biển được mùa cá rộ” (Lời hô của Tổng mũi thôn Vạn Ninh, xã Bình Thạnh). Chúng tôi xin giới thiệu loạt hình ảnh về hát bả trạo tế thần Nam Hải (Cá Ông) trong lễ hội cầu ngư đầu năm ở bổn vạn Hải Ninh, xã Bình Thạnh, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi.

            Nghệ thuật diễn xướng bả trạo trong lễ hội cầu ngư là một hình thức sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của cư dân vạn chài huyện Bình Sơn nói riêng, của cư dân ven biển Quảng Ngãi nói chung.     Qua ngôn ngữ sử dụng trong hát bả trạo, chúng ta cảm nhận được tinh thần lạc quan, yêu nghề, yêu cuộc sống, mặc dù ngư dân là đối tượng luôn phải đối mặt với đầu sóng ngọn gió, với những hiểm nguy luôn rình rập trong quá trình khai thác biển… Lời ca trong kịch bản hát bả trạo chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc, nó chính là một di sản văn hoá truyền miệng lưu lại cho con cháu thế hệ mai sau những giá trị văn hóa đầy tính nhân văn. Vì vậy, đây là một hoạt động cần được duy trì, gìn giữ và phát huy. Diễn xướng bả trạo có thể xem là sản phẩm nghệ thuật độc đáo, đặc sắc của con người (ngư dân) trước đại dương mênh mông, sâu thẳm.

                                                                                            PTT

Một số hình ảnh