LỄ CẦU MÙA TẠI MIẾU THẦN NÔNG, AN HẢI, LÝ SƠN

Huyện đảo Lý Sơn gồm 2 xã An Vĩnh và An Hải (đảo lớn) và xã An Bình (đảo bé), người dân chủ yếu mưu sinh bằng nghề đánh bắt hải sản và làm nông nghiệp. Vì thế, thần Nông là vị thần quan trọng trong hệ thống các vị thần-thánh được cư dân nơi đây thờ cúng. Cũng bởi vì ý nghĩa đó mà thần Nông, bên cạnh được thờ cúng trong đình làng An Hải (đình làng là nơi thờ Tam hoàng Ngũ đế), người dân còn xây dựng một ngôi miếu riêng nằm sát bên chân núi thuộc thôn Đồng Hộ, xã An Hải để thờ cúng. Sở dĩ Miếu thần Nông được xây dựng ở xã An Hải, có lẽ vì số lượng cư dân mưu sinh bằng nghề nông ở đây đông hơn hẳn so với hai xã còn lại của huyện đảo.

Lễ cúng thường được tổ chức vào khoảng trung tuần tháng 3 âm lịch, trước 1 ngày so với lệ cúng Thanh minh tổ chức tại nghĩa tự An Hải. Việc thực hành nghi lễ cúng thần Nông diễn ra trong không khí trang nghiêm, với đầy đủ các bước từ lễ túc yết đến lễ chánh tế, có phân hiến: sơ hiến, á hiến, chung hiến, có đọc văn tế và diễn xướng của chiêng trống, nhạc ngũ âm.

Nét độc đáo của lễ cúng thần Nông làng An Hải là bên cạnh lễ cúng thần ở chánh điện, các bô lão còn thực hiện lễ cúng âm hồn, cô hồn tại các ban thờ được đặt bên ngoài miếu với lễ vật cũng đầy đủ giống như trong lễ tế thần trước đó.

Lễ vật cúng thần Nông cũng tùy vào điều kiện kinh tế của người dân, có gì cúng nấy, năm nào làm ăn khá giả thì cúng heo, còn bình thường thì cúng gà, tuy nhiên, những lễ vật chính không được thiếu bao gồm: hương, đèn, hoa quả, trầu cau, rượu, gạo, muối, vàng mã.

Tục cúng cầu mùa tại miếu thần Nông đã ăn sâu vào đời sống tinh thần của cư dân xã An Hải, huyện đảo Lý Sơn. Đây là một lễ thức mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, vừa là tạ ơn thần linh phù hộ cho một năm mưa thuận gió hòa đã qua, vừa gửi gắm ước nguyện cầu bình an, cầu cho mùa màng tốt tươi trong năm đến, như  trong bài văn tế có đoạn: “Tôn thần bảo phò xã nội nhơn an vật phụ thời vụ phong đăng chi gia huệ giả”.

Bên cạnh đó, tín ngưỡng thờ cúng thần Nông còn góp phần nâng cao tính cộng đồng, tục thờ cúng thần Nông là nhu cầu sinh hoạt tâm linh chính đáng của người dân, nhất là trong điều kiện đời sống kinh tế của một bộ phận cư dân trên đảo vẫn còn dựa nhiều vào nông nghiệp. Việc thực hành tín ngưỡng cũng chính là truyền thống tốt đẹp: “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây” của nhân dân ta. Chính những hoạt động này đã và đang góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của cư dân huyện đảo.

Tấn Thiên

Chủ tế và các vị chấp sự chuẩn bị cúng âm hồn ở bàn thờ ngoại

Chính điện thờ thần tại miếu thần Nông 

Lễ vật cúng thần