Lễ tưởng niệm 161 năm Ngày Anh hùng Trương Định tuẫn tiết

Sáng 17/8, tại Đền thờ Trương Định ở xã Tịnh Khê, tỉnh Quảng Ngãi, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Lễ tưởng niệm 161 năm Ngày Anh hùng Trương Định tuẫn tiết (20/8/1864-20/8/2025). Dự Lễ có Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Y Ngọc; Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Ngô Văn Trọng; cùng lãnh đạo các Sở, ban ngành, địa phương trong tỉnh.

Tại buổi Lễ, ông Phan Văn Hoàng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ôn lại lịch sử cuộc đời và sự nghiệp của Anh hùng Trương Định.

 Lễ tưởng niệm 161 năm Ngày Anh hùng Trương Định tuẫn tiết

Trương Định (còn có tên Trương Công Định), sinh năm 1820, tại làng Tư Cung, phủ Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi (nay là xã Tịnh Khê, tỉnh Quảng Ngãi). Ngay từ thưở bé, ông đã sớm được làm quen với binh thư đồ lược nên rất tinh thông võ nghệ. Năm 1844, lúc 24 tuổi, Trương Định theo cha vào Nam, đến xứ Gò Công lập nghiệp. Năm 1854, hưởng ứng chính sách khẩn hoang của triều đình nhà Nguyễn, ông đứng ra chiêu mộ dân nghèo, lập đồn điền khai hoang lập ấp ở Gia Thuận (thuộc Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang - nay là tỉnh Đồng Tháp). Sau đó, được triều đình nhà Nguyễn phong chức Phó Quản cơ, rồi Quản cơ kiêm Chánh tổng huyện. Nhân dân địa phương trong vùng gọi ông là Quản Định.

Năm 1859, khi quân Pháp mở rộng xâm lược miền Nam, Trương Định mộ quân, lập căn cứ quân sự tại vùng đất Gò Công dựng cờ khởi nghĩa và giành được nhiều trận thắng quan trọng, khiến quân thù khiếp sợ.

Đêm ngày 03 rạng sáng ngày 04/7/1860, nghĩa binh của Trương Định cùng Lãnh binh Nguyễn Văn Sất đem 2.000 nghĩa binh đánh đồn Kiểng Phước. Ngày 07/12/1860, nghĩa quân Trương Định phục kích giết chết Đại úy Barbet khi đi tuần. Nhờ tài đức, dũng cảm, gan dạ, tiên phong trong các trận đánh và lập nhiều chiến công, triều đình nhà Nguyễn đã phong cho ông giữ chức Phó Lãnh binh Gia Định.

Bằng tài thao lược, uy tín, sự tín nhiệm của nghĩa binh và Nhân dân cùng ý chí quyết tâm chống giặc, giữ đất, giữ làng, Trương Định đã xây dựng Gò Công thành trung tâm kháng chiến mạnh nhất, thúc đẩy các phong trào yêu nước trong khu vực và Nam bộ phát triển mạnh mẽ. Giữa lúc phong trào kháng chiến của Nhân dân dâng cao, ngày 05/6/1862, triều đình Huế và Pháp ký Hiệp ước Nhâm Tuất, nhượng cho Pháp 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ và hạ lệnh ông bãi binh, phong chức Lãnh binh An Hà (An Giang), rồi điều ông ra Phú Yên. Đứng trước giữa lợi ích cá nhân và niềm tin của Nhân dân, Trương Định quyết ở lại, sát cánh cùng nghĩa quân chiến đấu chống giặc. Tháng 02/1863, nghĩa binh đắp đàn làm lễ bái tướng, suy tôn ông lên làm “Bình Tây Đại nguyên soái”, tự xưng danh “Trung Thiên tướng quân”.

Ngọn cờ Bình Tây Đại nguyên soái với khẩu hiệu của phong trào “Phan – Lâm mãi quốc, triều đình khí dân” tung bay khắp nơi, nhân dân tin tưởng đi theo, số lượng nghĩa quân tăng nhanh, phong trào đấu tranh chống Pháp lớn mạnh, bè lũ cướp nước và bán nước ngày càng khiếp sợ và hoang mang.

Đêm ngày 19 tháng 8 năm Giáp Tý 1864, nghĩa quân Trương Định bị đánh úp bất ngờ. Trong cuộc chiến đấu không cân sức, Trương Định bị trọng thương và không để rơi vào tay giặc, ông đã rút gươm tuẫn tiết vào rạng sáng ngày 20/8/1864. Tuy chủ tướng bị hy sinh, nhưng cảm kích trước tấm lòng xả thân, sự hy sinh anh dũng của võ tướng ái quốc thương dân, phong trào đấu tranh của Nhân dân Nam Kỳ bùng phát ngày càng mạnh mẽ.

Bình Tây Đại nguyên soái Trương Định hy sinh nhưng tên tuổi và sự nghiệp chống giặc, giữ nước của ông mãi mãi gắn chặt với mảnh đất Gò Công, là niềm tự hào của quê hương Tiền Giang, Quảng Ngãi và cả nước. Để tưởng nhớ nhân cách, tài năng và công lao to lớn của Trương Định, Nhân dân đã lập nhiều đền thờ, miếu thờ mang tên ông. Thương tiếc Anh hùng Trương Định tuẫn tiết, Danh nhân văn hóa Nguyễn Đình Chiểu đã viết “12 bài thơ liên hoàn “Điếu Trương Định” và bài “Văn tế Trương Công Định”.

161 năm đã trôi qua kể từ ngày Anh hùng dân tộc Trương Định hy sinh, nhưng hình ảnh của người lãnh tụ nghĩa quân vĩ đại và dấu ấn cuộc khởi nghĩa do ông lãnh đạo, vẫn mãi còn in đậm trong những trang sử vàng kháng Pháp của Nam bộ nói riêng và cả nước nói chung.

Sau khi Trương Định hy sinh, ghi nhớ công ơn to lớn đối với sự nghiệp cứu nước, năm 2007, để tỏ lòng biết ơn và kính trọng của Nhân dân Quảng Ngãi cũng như đồng bào cả nước trước công lao to lớn của Anh hùng dân tộc Trương Định đối với sự nghiệp đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược, UBND tỉnh Quảng Ngãi cho xây dựng đền thờ ông tại thôn Tư Cung, xã Tịnh Khê làm nơi thờ tự, tưởng niệm, thăm viếng và giáo dục truyền thống yêu nước, đến năm 2023, đền thờ được Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích cấp quốc gia.

Các đại biểu dâng hương tưởng niệm Anh hùng Trương Định

Tại buổi Lễ, các đại biểu và Nhân dân cùng thành kính dâng hoa, dâng hương tưởng nhớ Anh hùng Trương Định mong anh linh của người mãi mãi sống trong hồn thiêng sông núi, mãi mãi sống với quê hương đất nước đang đổi mới hôm nay.

Quốc Bảo